ရုပ်ေသးပွဲေတွမှာ တိုင်းေတာ်ြပည်ေတာ် တည်ြကတဲ့အခါ ကမ္ဘာပျက် ကမ္ဘာတည်၊ဟိမဝန္တာခန်းြပီးတာနဲ့ သေြပပန်းေတွထိုးထားတဲ့ ဝါးကျည်ေတာက်ကေလးကို ဇာတ်စင်အလယ် လာထားလိုက်ရင်ပရိသတ်က သေဘာေပါက်တယ်။ဒါဆို ေနာက်တစ်ခန်းက ဝန်ေလးပါးထွက်လာြပီး စကားပလ္လင်ခံ၊ ဘုရင်မင်းတရားြကီးနဲ့ ညီလာခံေခါ်ြပီး ဇာတ်ပန္နက်ရိုက်ေတာ့မှာ။ တကယ့်လက်ေတွ့ဘဝမှာလည်း သိပ်ေတာ့ မကွာပါဘူး။တိုင်းြပည်တစ်ခုတည်ချင် ဘယ်သူက အုပ်ချုပ်မှာတုန်း၊ ဘယ်ပံုစံနဲ့ အုပ်ချုပ်မှာတုန်း။ဝန်ြကီးေတွက ဘယ်သူပါသတုန်း။
ဘယ်သူက ဘယ်သူ့ကို ဘယ်လိုေရွးေကာက်ခွင့်ရှိသတုန်း၊ စတာေတွအတွက်ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပံု အေြခခံဥပေဒအရ အစိုးရအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရတယ်။ ဒါေြကာင့်သူတို့လည်းလွှတ်ေတာ်ေတွ ညီလာခံေတွ အြကိမ်ြကိမ်ေခါ်ရတယ်။
ဒါြပီးရင်ေတာ့ တိုင်းြပည်ဆိုတာ ရှင်ဘုရင်၊မူးမတ်၊ စစ်သူြကီးချည့်ပဲ ဇာတ်လမ်းဆင်ကြပီး တိုင်းသူြပည်သားကို ြဖတ်ေလျှာက်ေနာက်ထ ေဝေလေလေလးငါးေယာက်ေလာက်နဲ့ ြပီးသွားလို့ မရဘူး။ တကယ့်အြပင်မှာ အဲသည်လူေတွက သန်းေြခာက်ဆယ်ေတာင်ရှိတာ။ နည်းနည်းေနာေနာ မှတ်လို့။
ဒါေြကာင့်မို့လို့ သူတို့ပါးစပ်က တဖွဖွေအာ်ေနြကတဲ့ေခတ်မီဖွံ့ြဖိုးတိုးတက်ေသာ နိုင်ငံေတာ်သစ်ြကီး တည်ေဆာက်ချင်တယ် ဆိုလို့ရှိရင် အဲသည်တိုင်းသူြပည်သားေတွရဲ့အင်အားအေပါ်မှာ အများြကီး အေြခခံြပီးမှ တည်ေဆာက်ယူလို့ရမယ်။ ဒါကို သူတို့ဆီကအေခါ်အေဝါ်ကCapacity Building တဲ့။ တိုက်ရိုက် ဘာသာြပန်ရင် ဗူးလံုးနားမထွင်းနဲ့မို့ ဥပမာေလးနဲ့ရှင်းြပပါ့မယ်။
မိုးရွာလို့ ေရခံြကတဲ့အခါ စဉ့်အိုးရှိတဲ့သူက စဉ့်အိုးေလာက်၊ ဖျဉ်းအိုးရှိတဲ့သူကဖျဉ်းအိုးေလာက်၊ အုန်းမှုတ်ခွက်ပဲ ရှိတဲ့သူကေတာ့ အုန်းမှုတ်ခွက်ေလာက်ပဲ ရလိမ့်မယ် မဟုတ်လား။ အခွင့်အလမ်းဆိုတာကေတာ့ ေကာင်းကင်ကရွာတဲ့မိုးများလို ြဖိုင်ြဖိုင်ရွာချင်ရွာမယ်။ ဖွဲဖွဲကျချင်ကျမယ်။ ကိုယ့်အတွက် ေရဘယ်ေလာက် ရလိုက်သလဲဆိုတာကေတာ့ ကိုယ့်ဆီမှာခံတဲ့ အိုးေပါ် မူတည်လိမ့်မယ်။Capacity ဆိုတာ အဲဒါကို ေြပာတာ။
နိုင်ငံတစ်ခုကို တိုးတက်ေအာင် ြကိုးစားတဲ့ေနရာမှာလည်းအဲသည်နိုင်ငံက ြပည်သူေတွရဲ့ ခံယူနိုင်စွမ်းအားကို အတတ်နိုင်ဆံုး ြမှင့်ထားေပးမှ တိုင်းယက်တဲ့ပက္ကလာ မိုးရွာေတာ့အသင့်ြဖစ်လိမ့်မယ်။ အခုေြပာတဲ့ခံယူနိုင်စွမ်းအားဆိုတာက ၁၅ဝဝတန်ဖုန်းချေပးရင်ဘယ်ေလာက်များများတန်းစီြပီး ရေအာင်ယူနိုင်သလဲဆိုတာမျိုးကို မဆိုလိုဘူး။ တိုင်းြပည်လူထုဆီမှာရှိတဲ့ ေငွအင်အား၊ လူအင်အား၊ ကာယစွမ်းအား၊ ဉာဏစွမ်းအားေတွကို ေြပာတာ။ အဲဒါေြကာင့် တို့နိုင်ငံထူေထာင်ခါစကဗိုလ်ချုပ်ေအာင်ဆန်းေြပာခဲ့ဖူးတယ်ေလ။
“လူထုအားကို အများြကီး လိုသည်”
တဲ့။
ပထမဦးဆံုးကေတာ့ ေငွစကားေြကးစကားပဲ စေြပာြကတာေပါ့ဗျာ။ ကိုယ့်တစ်ကိုယ်စာစားဝတ်ေနေရးေတာင် ဘယ်ေလာက်ရုန်းကန်ရသလဲ လူတိုင်းအသိ။ တိုင်းြပည်ြကီးတစ်ခုလံုး ရပ်တည်နိုင်ဖို့အတွက်အဆက်မြပတ် လိုအပ်ေနတဲ့ ေငွေြကးဘဏ္ဍာေတွဆိုတာ မိုးေပါ်က ကျမလာဘူးဗျ။ နတ်ရွာစံ၊ နန်းကျဘုရင်ြကီးေတွကတိုင်းြပည်ကထွက်တဲ့ ေရွှတွင်းေငွတွင်း၊ ပယင်းဒုတ္ထာေတွကို အေမွချန်ထားခဲ့တာ မဟုတ်ဘူး။
ေနာင်လာေနာက်သားေတွ ဆပ်ရစ်ကျဖို့ ေြကွးြမီကုေဋကုဋာချန်ြပီး အကုန် အိပ်ထဲအပါ ယူသွားြကြပီ။အရင်ေခတ်ကလို နန်းေမွေပးမရတဲ့အတွက် ကိုယ်ေသရင် မိသားစုအေရး စိတ်ေအးရေအာင် စီမံသွားနိုင်မှေတာ်ကာကျတာကိုး။ (မလိမ်မာရင် မုန့်ဟင်းခါးအိုး မျက်ေစာင်းထိုးေနရမစိုးလို့) ဒါေြကာင့်မို့တက်လာတဲ့အစိုးရဆိုတာ
“မှားပါတယ် ကိုေသာင်းရယ်။ ရှင့်မလဲ အေြကွးေတွနဲ့။ ကျုပ်မလည်း ကေလးေတွနဲ့။”
လို့ ထိုင်မငိုရယံုတမယ်ပဲ။ သည်အေရေတွြမင်လို့ ေအာင်ဆုပန်ထီလက်မှတ် ေပါက်မဲြကီး အြကီးြကီးပါတဲ့စုဖုရားမယ်မယ်ကို သူတို့ မချစ်ေသာ်လည်း ေအာင့်ကာနမ်းလိုက်ြကတာ။ သူသာမကယ်ရင် လွှတ်ေတာ်ြကီးထွန်းတဲ့မီတာခေတာင် ေပးစရာရှိမယ် မထင်ဘူး။ ကဲဗျာ။
“အေမလာြပီ။ ေငွပါသည်”
ဆိုယံုနဲ့လည်းမြပီးေသးဘူး။ တစ်သက်လံုး သူများေပးစာကမ်းစာ ထိုင်စားေနလို့ မြကီးပွားဘူး။ နိုင်ငံေတာ်အတွက်ဝင်ေငွဘဏ္ဍာ ရရာရေြကာင်း ဘယ်လိုရှာြကမလဲ။
ဝန်ြကီးဌာနြကီးတစ်ခုလံုး ရှိတယ်ေလ။ ဘဏ္ဍာ/အခွန်တဲ့။ ကိုယ့်မိဘအိမ်ကိုကိုယ်စားရိတ်ေထာက်သလို ကိုယ့်သားသမီးေနာင်ေရးအတွက် စုဘူးထဲ ပိုက်ဆံထည့်သလို တိုင်းသူြပည်သားေတွအားလံုး အခွန်ေဆာင်ြကတာေပါ့။ မဟုတ်ဘူးလား။ ရယ်ချင်လိုက်တာ ဖတ်ဖတ်ေမာ ရင်ဘတ်ေနာက်ကေကျာ။ေတာမှာသွားေြပာလို့ေတာင် ဘယ်သူမှ မယံုတဲ့စကား။
လူကိုများ မအဘူးမှတ်ေန။ ဖွန်ေြကာင်ချင် ေြကာင်ပလိုက်မယ်။အခွန်ေတာ့ မေဆာင်နိုင်ဘူး။ အခွန်ေဆာင်ေစချင်ရင် အဲသည်အခွန်ေတွက ဘယ်ကိုေရာက်သွားြပီးဘာအတွက်သံုးတယ်ဆိုတဲ့ ထရန်စပယ်ရန်စီကေလးေတာ့ ရှိဦးမှေပါ့ေနာ့။ မယံုရင် စလံုးမှာ အလုပ်လုပ်ေနတဲ့သူေတွေမးြကည့်ေလ။ သူတို့ နှစ်တိုင်း မြဖစ်မေန အခွန်ေဆာင်ရတယ်။ အဲသည်ေဆာင်လိုက်တဲ့ အခွန်ေတွဘယ်ေရာက်သွားသလဲ သိလား လို့။ မေဆာင်ရင် အိမ်ေပးမြပန်လို့သာ မသထာေရစာအြဖစ် ေဆာင်လိုက်ရတယ်။ြဖစ်နိုင်ရင်ေတာ့ သူတို့လည်း လစ်ရင်လစ်သလို အခွန်လွတ်ေဈး ေြပးချင်ြကတာ လွန်သလား။ ကိုယ့်ဟာကေချွးနည်းစာဗျ။
မိေဝးဖေဝး သူများရပ်ရွာ ေသလုေအာင် အပင်ပန်းခံရှာထားရတာ။ အဲဒီပိုက်ဆံေတွေမာ်ေတာ်ပီကယ် အိမ်ေခါ်ပါးရိုက်ြပီး ေလျာ်ေြကးေပးတဲ့အထဲများ ပါသွားမှြဖင့် ရင်ထဲ မချိေပါင်။စွပ်စွဲေနတာ မဟုတ်ဘူးေနာ်။ မယံုရင် အခွန်ေဆာင်ေနတဲ့အချိန် အဲဒီစိတ်ကူးကေလး မုဒ်သွင်းြကည့်။မျက်ရည်ေတွ ဘူးသီးလံုးေလာက်ကျမလာေတာ့ ေြပာချင်တိုင်းေြပာ။ ဒါေြကာင့် ထရန်စပရန်စီလိုတယ်လို့ ေြပာတာ။
ထျန်ပလန်စီကအဲဒီေနရာမှာသာ မရှိတာပါေအ။ ရှိချင်တဲ့ေနရာကျေတာ့ ဘယ်သူ့မှ ဂရုမစိုက်ေအာင်ကို ရှိတယ်။အမည်မေဖာ်လိုသူ ဘဘြကီးက (ကိုယ်ကသာ နံမယ်ဖံုးေရးေနတာ သူကြဖင့် အဲသည်မျက်နှာြကီး မြမင်ြမင်ေအာင်ထုတ်ြပရတာ အေမာ။ ြကွားစရာများ မှတ်ေနလားမသိ) မင်းသမီးေချာေလးအတွက် သိန်းဂ၅ဝတန် ကားဝယ်ေပးသွားတာရန်ကုန် ပွဲစားတန်းတစ်တန်းလံုးသိတယ်။ ေြဗာင်လာဝယ်တာ။
သည်လိုေြပာလို့ မင်းသမီးကေလး မေကာင်းမြမင်လိုက်နဲ့ဦးေနာ်။သူတို့ချင်းဆက်ဆံေရးက သိပ်သန့်ရှင်းတာ။ ဘာအေနှာင်အဖွဲ့မှ မပါဘူး။ ကေလးမေလးက ေမတ္တာြဖင့်ကူညီတာတစ်ခုခု ရှိခဲ့လို့ ဘဘဘက်ကလည်း ေမတ္တာတုန့်ြပန်ရံုသက်သက်။ ဘတို့ချင်း ေမတ္တာြပိုင်ြကပံုများေတာ့ေနာက်တစ်ေယာက်ကလည်း စိန်ဆိုင်မှာ သိန်း ၃၅ဝတန်နားကပ် ေဘာက်ချာေတာင် မြဖတ်ပဲ ဝယ်ေပးသတဲ့။ကဲ ဘယ်ေလာက် ေမတ္တာတရားြကီးမားြကသလဲ။ အမယ်။ အဲဒီပိုက်ဆံလည်း သူတို့ ေပးရတာ မဟုတ်ြပန်ဘူးတဲ့။အထုတ်ြကီးပိုက်ြပီး လိုက်ရှင်းတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်သူေဌးြကီးက သပ်သပ်ရှိတယ်။
သူတို့ချင်းချင်းေမတ္တာနှင်းြကတဲ့ ကိစ္စမှာ ဘယ်သူေတွက ေမတ္တာခွန်၊ ေစတနာခွန် ဝင်ေကာက်လို့ရမှာတုန်း။ ခင်ဗျားတို့ဝင်ေငွခွန်ေကာက်ချင် လခထုတ်ေတာ့ လာေကာက်လှည့်။ အဲဒီေစတနာ ေမတ္တာေတွက အခွန်လွတ်ဗျ။
ပွဲစားတန်းကေပါက်ပန်းေဈးသတင်းေတွကို စာမျက်နှာေပါ်လာတင်ေနြပန်ြပီ ထင်ဦးမယ်ေနာ်။ သူများအတင်းတုတ်ရတာမေကာင်းဘူး။ ကိုယ့်ဘက် ြမားဦးလှည့်မလာခင် ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် လှည့်ပလိုက်ဦးမယ်။ လာေလ့။ကိုယ်တို့ ဆရာဝန်ေတွကေရာ ဘာထူးလို့တုန်း။ ေစတနာရှင်ြပည်သူတစ်ဦးက ဝင်ေငွခွန်အေြကာင်းစကားေလး စလိုက်မိပါတယ်။ ပဒူအံု တုတ်နဲ့ထိုးမိသလား မှတ်ရ။ ေြပာြကပါလိမ့်မယ်။ ဆရာဝန်ဆိုတာချမ်းသာတဲ့ လူတန်းစား မဟုတ်ဘူး လို့။ မချမ်းသာရံု ဘယ်ကမလဲဗျ။ ဆင်းကိုဆင်းရဲတာ။ သူများမြကည့်နဲ့။စာေရးသူ ေမာင်စံဖားကေလး လာြကည့်လှည့်။
ဒါေပသိ ကိုယ့်မရှိတိုင်း တိုင်းြပည် မရှိဘူးလို့ေတာ့မမှတ်နဲ့ဗျ။ အထင်ေသး မခံနိုင်လို့ ထုတ်ြကွားလိုက်ဦးမှ။ သားသားတို့ ဆရာြကီးေတွထဲက ြမန်မာြပည်မှာထိပ်ေရွှမိေဆးလိပ်ဆိုတဲ့ ဆရာြကီး တစ်ေယာက်ဟာ ပင်စင်သွားေတာ့ စိတ်ေအးလက်ေအး အိမ်အပိုကေလးအငှားချြပီး စားပါတယ်။ သူ့အိမ်ငှားကေလးက ဘာရှိမှာလဲ။ မစို့မပို့ရယ်။ တစ်လမှ ေဒါ်လာရှစ်ေထာင်ပဲရရှာသတဲ့။ နိုင်ငံြခားမှာဆိုရင်ေတာ့ အခွန်ဦးစီးမှူးဆိုတာ အိမ်အလည်မေခါ်ရတဲ့ အစားထဲပါတယ်ေနာ်။
ရုပ်ရှင်ထဲမှာ ြကည့်ဖူးတာ အိမ်ေရာက်လာလို့ ဧည့်ခံရင်ေတာင် ဘယ်ေတာ့မှ အရက်ေကာင်းမတိုက်ေလနဲ့။ ရှာလကာရည်ဆားခပ်ြပီး ဟုမ်းမိတ်ဝိုင်ပါ လို့ ပွဲထုတ်ရသတဲ့။ (ေနာက်ဆို အိမ်အလည်မေခါ်သင့်တဲ့အထဲမှာ ေမာင်စံဖားလည်း ပါသွားြပီ) ကိုယ်တို့ဆီက ဆရာြကီးေတွ တစ်နှစ်တစ်နှစ်တိုင်းြပည်အတွက် ေဆာင်ထားတဲ့အခွန်ေတွလည်း နည်းမထင်ေပါင်ဗျာ။ တိုင်းသိြပည်သိထဲကဆို ြကည်ြကည်ေဌး၊ဝင်းဦး၊ တွံေတးသိန်းတန်ဆိုတဲ့ လက်ဖျားကေရွှသီးတဲ့ အနုပညာရှင်ြကီးေတွ အားလံုး အြမတ်ေတာ်ေြကးနဲ့မွဲြပာကျသွားပါသတဲ့။ ဒီအစွန်းနှစ်ဘက်ြကားမှာ ကျုပ်တို့တေတွ ဘယ်လို အခွန်ေဆာင်ြကမလဲဆိုတာေမးေနစရာ လိုေသးလို့လား။ ေတာ်ေလာက်ြပီကွယ်။ ကိုယ့်ြဖင့် ြခူးတစ်ြပား မကပ်ပဲ ေငွစကားေြကးစကားေတွေြပာေနရတာ လျှာယားလိုက်ပါဘိ။
တကယ်တမ်းြဖည့်တင်းဖို့လိုတာတစ်ခုရှိေသးတယ်။ အဲဒါကေတာ့ ြပည်သူေတွရဲ့ ကာယ ဉာဏ အင်အားေတွပဲ။ Human Resource ဆိုပါေတာ့။ေြပာသာေြပာရ သည်စကားေတွက မဆလာေစာ် အေတာ်နံလှတယ်။ ဒါေပသိ မေြပာ မြပီး လို့ ေြပာရဦးမယ်။တိုင်းြပည်ြကီးတိုးတက်ဖို့ စီးပွားေရး အခွင့်အလမ်းေတွ ေပါ်ေပါက်လာလို့ ြပည်တွင်းြပည်ပကရင်းနှီးြမှုတ်နှံမှုနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းေတွ အသစ်ေပါ်ေပါက်လာရင် အဲသည်ေနရာေတွမှာ အလုပ်လုပ်ြကဖို့လုပ်သားအင်အား အများအြပား လိုမယ် မဟုတ်ဘူးလား။
ကိုယ့်ဆီမှာ ဘာေတွ ရှိေနသလဲ အရင် ေတွးြကည့်ပါဦး။ငယ်ရွယ်သန်ြမန် ထက်ြမက်တဲ့သူတိုင်းက သူများနိုင်ငံေတွမှာ ထွက် ကျွန်ခံေနြကရတာ။ ကိုယ့်ြပည်တွင်းမှာအိုနာကျိုးကန်းနဲ့ ထားမေကာင်း ေရာင်းမစွံေတွပဲ ကျန်တယ် လို့ ေြပာရင် ဘယ်ေလာက် အသည်းနာစရာေကာင်းသလဲ။ ကိုယ့်ဆီကလူေတွက အထည်ချုပ်သမအဆင့်ေလာက်ပဲ ရှိရင် အထည်ချုပ်သမေနရာပဲ ရမယ်ဗျ။မန်ေနဂျာေလာက် လုပ်ငန်းကျွမ်းကျင်မှ မန်ေနဂျာေနရာကို ရမယ်။
ရိုးရိုးရှင်းရှင်း မညာတမ်းတွက်စမ်းပါ။ ဘယ်ေနရာမှာ ြမန်မာေတွ များမလဲ။ ကိုယ်မတတ်လို့ သူများေခါ်လုပ်ရရင် တြခားမြကည့်နဲ့ အိုင်အန်ဂျီအိုေတွကိုပဲ ြကည့်။ ဝန်ထမ်းလစာရဲ့ ဘယ်နှစ်ရာခိုင်နှုန်းကို အြဖူဘယ်နှစ်ေယာက်ကြပန်ယူသွားသလဲဆိုတာ။ အဲသည် အချိုးအစားနဲ့ေတာ့ ဗာရာဏသီေတာင် တည်လို့ မရဘူး။
ဒါေြကာင့်မို့ဟိုတေလာက တို့ေမြကီးက ြပည်ပမှာေရာက်ေနတဲ့ ြမန်မာလူငယ်ေတွကို ကိုယ်တတ်ကျွမ်းတဲ့ပညာနဲ့တိုင်းြပည်တည်ေဆာက်ေရးမှာပါဝင်ြကရေအာင် ြပန်လာပါေခါ်ြပန်ေတာ့ ကိုယ်ကပဲ အသည်းနာမိေသးတယ်။တကယ်ေတာ့ သူ့ဘက် ကိုယ့်ဘက်၊ အာဏာရ အတိုက်အခံဆိုတာ မရှိဘူး တိုင်းြပည်ေကာင်းဖို့ဆိုတာတစ်ဘက်တည်းရှိတယ်။ (ဒါေပမယ့် ဘယ်သူမှ မရပ်တဲ့ဘက်ပါဗျာ) တရုတ်ြပည်မြကီး တဟုန်ထိုး တိုးတက်လာတာြပည်ပကို လွင့်စင်ထွက်သွားတဲ့ တရုတ်လူငယ် ပညာတတ်ေတွက နည်းပညာ၊ လုပ်ငန်းအေတွ့အြကံု၊စုေဆာင်းထားတဲ့ အရင်းအနှီးေတွနဲ့ သူတို့ြပည်တွင်းကို ြပန်ဝင်လာြကလို့ပါတဲ့။
ကိယ့်ဆီမှာလည်းတူတူပါပဲ။ ြပည်တွင်းမှာ ဟန်မပျက်ကေလး လူတန်းမေစ့တေစ့ ေနနိုင်စားနိုင်တဲ့ မိသားစုတိုင်းမှာနိုင်ငံြခားက ပိုက်ဆံရှာြပီး ပို့တဲ့သူ တစ်ေယာက်ေယာက်ေတာ့ ရှိြကတယ်။ ကိုယ့်တိုင်းြပည်မှာကိုယ့်အစွမ်းအစနဲ့ြကီးပွားဖို့ဆိုတာ မေအေပးမျိုးေတွပဲ တက်လမ်းရှိသဗျ။ (ဟုတ်တယ်ေလ။ သူတို့ခမျာမေအေတာင် ြကိုပွိုင့်နဲ့ေပးထားမိလို့ ဒယ်ဒီဖားသားေဖေဖက ြကည်ြဖူတာ။ နို့မို့ ေမေမေလးေတွဆီအပ်ပလိုက်မှာေပါ့)
ဘယ်သူမဆိုသူများနိုင်ငံထွက် အလုပ်လုပ်ြပီး ေငွေလးေြကးေလး စုမိရင် အရင်ဆံုးလုပ်တဲ့အလုပ်ကေတာ့မိသားစုကို ြပန်လည်ေထာက်ပံ့တာပါ။ အဲသည်ကမှ ပိုလျှံရင် ဘဝေရှ့ေရးအတွက် စုေဆာင်းရင်းနှီးတယ်။ေနာင်သံသရာအတွက် လှူတာတန်းတာလည်း ပါတာေပါ့။ ဒါေပမယ့် တိုင်းြပည်အတွက် လို့ ေြပာလိုက်ရင်ငါတို့ အခွန်ေဆာင်ထားတယ်ေလ လို့ အေမရိကန်ဆန်ဆန် ေြပာလိမ့်မယ်။ မဟုတ်ေသးပါဘူး။ သူတို့ဆီကတိုင်းြပည်အတွက် လိုအပ်ေနတာ လစာဝင်ေငွထဲက တစ်ကျပ်တစ်ြပား မဟုတ်ဘူးဗျ။ အဲ့ဒီထက် အေရးြကီးတယ်။
ဦးေနှာက်ကေလး တဖဲ့တပိုင်းေလာက် ပါဝင်ေစချင်တာပါ။ အေတွ့အြကံုလည်း ရှိခဲ့ြပီ။ ဉာဏ်ရည်လည်းထက်ြကတယ်။ ပညာတတ်ဆိုတဲ့ အလွှာေတွများတယ်။ ြပည်တွင်းကလူေတွအေနနဲ့ သူတို့ကို လိုက်မမီနိုင်တာေတွအများြကီးပဲ။ ဥပမာဗျာ။ ရွာမှာ သာေအးတို့လယ်ထွန်ရင် ဘယ်ေလာက်ြကိုးစားြကိုးစား လူေရာနွားပါဘုန်းဘုန်းလဲေသဦးေတာ့။ အေမြကီးကားမှာ ထွန်စက်ြကီးေမာင်းြပ သွားသေလာက်ေတာ့ ြမန်ေကာင်းသက်သာမြဖစ်ဘူး။
ပစ္စည်းကိရိယာနဲ့ နည်းပညာဆိုတာေတွက သည်ကလူေတွ ြပတ်ကျန်ခဲ့တာ ရာစုနှစ်ေလာက်မကဘူး။ ဟိုနိုင်ငံက ပိုက်ဆံကေလး လှမ်းလှူေနသေလာက်ကြဖင့် ပျင်းေတာင်ပျင်းေသးတယ်။
သည်လထဲရင်နာစရာ ကာတွန််းကေလး တစ်ပုဒ် ဖတ်မိတယ်။ ကေလးေတွကို မာလတီမီဒီယာရွမ်းြကီးမှာ သင်ေပးေနတာ
“သားတို့ သမီးတို့ေရ။ သည်ဘက်က ကွန်ြပူတာ နှစ်လံုးနဲ့ဟိုဘက်က ကွန်ြပူတာ ေလးလံုးေပါင်းလိုက်ရင် ကွန်ြပူတာ ဘယ်နှစ်လံုး ရသလဲကွယ်။”
တဲ့။ မရယ်နိုင်ပါဘူး။နင်သွားပါတယ်။ ရန်ကုန်ြမို့ရဲ့ အြကီးဆံုးေဆးရံုြကီးေပါ်မှာေတာင်မှ ကျွန်ြပူတာဆိုတာ စာစီစာရိုက်ဖို့၊ပါဝါပွိုင့်တင်၊ ပရင့်ထုတ်ဖို့ထက် ဘာတစ်ခုမှ ပိုြပီး အသံုးြပုလို့မရဘူး။ လူနာကို ေဆးဝယ်ခိုင်းရင်စာရွက်ပိုင်းကေလးနဲ့ ေရးေရးလွှတ်ရတာ ရှင်ဘုရင့်ေယာက်ဖ နန်းေတာ်ေအာက် ေခွးြကည့်ခိုင်းတာထက်ေခါက်ေရများဦးမယ်။ ေသွးပုလင်း သွားေတာင်းပါဦး။ ေရာ့ ေသွးေဖာက်ြပီးြပီ။ ြပန်ပို့ေချပါဦး။အေြဖဘယ်ေတာ့ ရမတဲ့လဲ။
သွားေရွးပါဦး။ ဆိုတာေတွက ပလူကိုပျံေနတာပဲ။ အဲဒါေတွကို ကွန်ြပူတာတစ်လံုးနဲ့မှာလိုက်၊ တင်လိုက်၊ ေငွေချလိုက်၊ အေြဖဖတ်လိုက် လုပ်လို့ရင် ဘယ်ေလာက်ေကာင်းမလဲ။ ထံုးသုတ်တာြခံုခုတ်တာေလာက်ကို အဆင့်ြမှင့်တင်တယ် ေြပာေြပာေနရတာ ရှက်စရာြကီး။
ဒီအလုပ်ေတွကိုနိုင်ငံြခားမှာ လုပ်လာတဲ့သူေတွကျေတာ့ ဘယ်ေနရာ ဘာလုပ်လိုက်ရင် ဘယ်လိုြမန်တယ် မှန်တယ်အကုန်သိတာဗျ။ သူတို့ဆီက အဲသည်အသိကေလးေတွ မျှေပးလိုက်ဖို့ပဲ လိုတာ။ ကျုပ်ေတာ့ လာမမျှနဲ့ဗျာ။ပါဝါမရှိဘူး။ အထက်က ဘိုးေတာ်ဘေတာ်ေတွသာ
“သည်မှာြကည့် တစ်လကိုးသီတင်း ထွန်းချင်တိုင်းထွန်းမကုန်ဘူးေတာ့။”
လို့ ြပေပးလိုက်စမ်းပါ။ သည်ေတာ့မှပဲ တို့ရွာသားေတွ အားလံုး ဓူဝံအင်ဗာတာသံုးရေတာ့မယ်။ ကျွန်ေတာ်တို့ဆီမှာ ခရက်ဒစ်ကဒ်သံုးလို့ရတဲ့ ဘဏ်စံနစ် မရှိဘူး။ ရံုးလုပ်ငန်းေတွလုပ်ကိုင်နိုင်တဲ့ ကွန်ြပူတာ ကွန်ယက်စံနစ် မရှိဘူး။ နိုင်ငံြခားေငွလက်ထဲမိရင် ေထာင်ချမယ်ဆိုတဲ့ဥပေဒြကီးဖျက်သိမ်းတယ် မြကားမိေသးဘူး။ ဖက်အီးစီေတွ ေခါက်ရိုးထင်ရင် မယူဘူး။ ခဲြခစ်ရာပါရင်မယူဘူး။ ေဟာင်းသလိုလိုေလး နွမ်းချင်ရင် မယူဘူး။
ေဒါ်လာအေြကွလာ မေပးနဲ့ မယူဘူး။ ပိုက်ဆံကိုဆာလာအိတ်နဲ့ထမ်းြပီး ကားနဲ့တိုက်သယ် ေငွေချရတဲ့နိုင်ငံ။ အဲဒါေတွ အားလံုး ကျုပ်တို့ကေတာ့ဘာမှ လုပ်တတ်ဘူး။ နိုင်နံဂျားဘျန်ေတွမှ နားလည်မယ့်အရာေတွ။ ကူြကကယ်ြကပါဦး။ Capacityဆိုတဲ့အထဲမှာ အဲသဟာေတွ ပါသဗျား။
ကျွန်ေတာ်တို့ဘက်ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် ြဖည့်ဆည်းယူရမယ့် အရာလည်း ရှိေသးတယ်။ အဲဒါကေတာ့ အသိဉာဏ်ပါ။ သနားစရာေကာင်းေလာက်ေအာင်ကို နံုနဲ့ပါတယ်။ ပညာသင်တာချင်းတူရင်ေတာင် ရန်ကုန်နဲ့နယ်နဲ့ မတူဘူး။တက္ကသိုလ်ေတွ မှိုလိုေပါက်လာလို့ ပညာတတ်ြကီးေတွ တစ်နှစ်ဘယ်ေလာက်ထွက်ေနတယ် လာမေြပာနဲ့။ကိုယ်ေတွ့ တစ်ခုတည်းကိုပဲ ေထာက်ြပမယ်။ ကျွန်ေတာ်တို့ ဆရာဝန်ေတွကသာ နယ်ကိုလွှတ်ရင် တီဆားနဲ့တို့သလို တွန့်လိန်တွန့်လိန်နဲ့ အလုပ်ထွက်ကုန်တာ။
တက္ကသိုလ်က ကျူတာဆရာေလးေတွဆိုနယ်ကို အလွှတ်ခံရဖို့ ေငွေတွ နင့်ေနေအာင် ေပးရတယ်။ အထူးသြဖင့် အေဝးသင်ေတွ အတန်းရှိတဲ့အချိန်ဆို သြကင်္န်တွင်း ေချာင်းသာကဟိုတယ်ေတွလိုပဲ။ နယ်ေြပာင်းေြကးက ြမင့်လာတယ်။ ဟိုမှာအနီးကပ်ကျူရှင်ေပးရမှာကိုး။ ေခတ်ေတွ ေြပာင်းသွားပံုများနှယ်။ ကျူရှင်ဆိုတာ အသင်အြပေကာင်းမှလို့ ထင်မေနနဲ့ေတာ့။ သင်ချင်သင် မသင်ချင်ေန။ တက်တက် မတက်တက်၊ ကျူရှင်အပ်ြပီး ခံုနံပတ်ေပးထားလိုက်ပွဲသိမ်းြပီ။ ဒါေြကာင့်သူတို့တေတွ နယ်ေကာလိပ် ထွက်တယ်ဆိုတာ မိုင်းရှူး၊ ဖားကန့်တက်သလိုပဲလို့ဆိုြကတယ်။ အဲဒါ ကျွန်ေတာ်တို့ဆီမှာရှိေနတဲ့ Capacity ပါပဲ။
အမှန်တရားဟာနားခါးတယ် မဟုတ်လား။
“The truth is ugly.”
တဲ့။ ဘယ်လိုနည်းနဲ့ပဲ ဘွဲ့ရဘွဲ့ရ။ ဘွဲ့ရပညာတတ်ြဖစ်ြပီဆိုရင်ေတာ့ ေတာနဲ့မတန်ေတာ့ဘူး။ ြမို့တက်ြပီး ရုန်းကန်ြကရတယ်။ အစွမ်းအစရှိရင်နိုင်ငံြခားအထိထွက်ေပါ့။ ဒါနဲ့ပဲ ေတာမှာကျန််ခဲ့တဲ့သူေတွဟာ အလုပ်ြကမ်းကို ေနမြမင်လမြမင်လုပ်ချင်လုပ်၊ မလုပ်ရင်လည်း ေဘာလံုးပွဲ။ ချဲထီ၊ ဘီယာ၊ အရက် နဲ့ မကင်းသူေတွချည့် ြဖစ်ကုန်တယ်။အခု ြပသနာေတွ ြဖစ်ေတာ့ အဲသည်ေနရာေတွမှာ ြဖစ်လာတယ်။ ဆင်ြခင်တံုတရားနဲ့ အေတွးအေခါ်ေကာင်းတဲ့သူေတွတစ်ေယာက်မှ မရှိဘူး။
လူယုတ်မာြကီးေတွ ေြမှာက်ေပးတိုင်း အကုန်လုပ်ြကတာေပါ့။ သတင်းစာဂျာနယ် မရှိတဲ့ေတာကလူေတွကို အြပစ်မတင်ပါနဲ့ေလ။ ေန့စဉ်ေန့တိုင်း အင်တာနက်ေပါ်ေရာက်ြပီးေဖ့စ်ဘုတ်သံုးပါတယ် ဆိုတဲ့သူေတွမှာေတာင် သူများမလှည့်ရပဲ ချာလပတ်ရမ်းေနတဲ့သူေတွ ေတွ့ဖူးဘူးလား။ဒီအတွက်ေြကာင့် အမိနိုင်ငံေတာ်ြကီးကို ကယ်တင်ရန် သင့်ဦးေနှာက်နှင့် အေတွးအေခါ်များကိုလည်းလိုအပ်ပါသည် လို့ ေြပာချင်တာ။
အေမေကျာ်ြပီးေဒွးေတာ်လွမ်းေနလိုက်တာ။ ြပည့်အင်အားသည် ြပည်ြကီးမှာသာ ရှိသည်ဆိုတဲ့ သီချင်းေလးေတာင်အားနာမိပါရဲ့။ ကျွန်ေတာ်တို့ဆီမှာ စံနစ်တကျ ြပုစုပျိုးေထာင်ထားတဲ့ မျိုးဆက်သစ်လူငယ်ေလးေတွမရှိဘူး ထင်လို့လား။ ရှိတယ်။ ရှိတယ်။ သိပ်ရှိတာေပါ့။ ေသေသချာချာကို ေလ့ကျင့် ပျိုးေထာင်ထားတယ်။လိုအပ်ရင် နိုင်ငံြခားကိုလည်း လွှတ်ြပီး ပညာေတွ သင်ခိုင်းတယ်။ ဟိုအထဲမှာေလ။
သို့ပါေသာ်ြငားအနာဂတ်အတွက် အားကိုးေလာက်ဖွယ်ြဖစ်ဖို့ အေရးြကီးဆံုးအရာတစ်ခု ချို့တဲ့ေနရှာတယ်။ အမိန့်နာခံမှုမှာအားနည်းသွားမစိုးလို့ ေတွးေခါ်ေမျှာ်ြမင်မှုဘက်ကို ေလ့ကျင့်မေပးဘူး။ လူဆိုတာ ပညာတတ်ရင်ကန်တန်တန် နဲ့ရယ်ဗျ။ ဘယ်လို ဘာေြကာင့် ဘယ်သူ့အတွက် သိပ်သိချင်လာမယ်။ အဲသလိုေရဗူးအေပါက်နဲ့ဘယ်လိုေရသယ်မလဲ။ ေဖာက်ထွင်းေတွးေတာ တတ်တဲ့သူကလည်း သူတို့အသိုင်းအဝန်းမှာ အံမဝင်ခွင်မကျေတာ့ဘူး။
ဝန်ထမ်းေလာကမှာ ြကီးစိုးတဲ့ အကျင့်ပျက်ြခစားမှုြကီးေတွကို ေချမှုန်းပစ်နိုင်ရင်၊ သူတို့ေလာကမှာအဓိကကျတဲ့ ဆရာေမွးတပည့်ေမွးစံနစ်ြကီးကို ေဖျာက်ပစ်လိုက်နိုင်ရင် ကျုပ်တို့တိုင်းြပည်ဘယ်သူကမှ လိုက်လို့မှီစရာ မရှိဘူး။
Capacity Building အတွက် ြပည်သူေတွကိုချည့် အြပစ်ေတွဖို့ြပီး ေတာင်းဆိုေနလို့ မြဖစ်ေသးပါဘူး။အစိုးရမင်းများဘက်က ြဖည့်ဆည်းေပးရမှာေတွလည်း ရှိေသးသေပါ့။ များများ မေတာင်းဆိုပါဘူး။စိန်ေတွလည်း မေပးပါနဲ့။ ေရွှေတွလည်း မေပးပါနဲ့။ စားမယ့်ထမင်းလုပ်လည်း ခွဲေကျွးဖို့မလိုပါဘူး။ငါတို့တိုင်းြပည်ြကီးတိုးတက်ဖို့ဆိုတဲ့ ေစတနာစိတ်ထားကေလး တစ်ခုပဲ ထားေပးပါ။ အလံုးလည်းမေလျာ့ေစရပါဘူး။ အရပ်လည်း မေလျာ့ေစရပါဘူး။
အေြကာင်းေြကာင်းေြကာင့် သည်အလုပ်ေတွကိ လုပ်လိုက်ရင်တိုင်းြပည်နစ်နာရချည်ရဲ့ လို့ အသိတရားေလး တစ်ချက်တစ်ချက် ကပ်သွားရင်၊ ငါ့ဘက်က သည်မာနကေလးေလျာ့ေပးလိုက်တာနဲ့ ြပည်သူေတွ စိတ်ဝမ်းချမ်းသာသွားရချည်ရဲ့ လို့ ပီတိစိတ်ကေလး ေမွးနိုင်ရင်၊မျက်ေမှာက်၊ ေနာင်ခါ ဘယ်မှာမဆို အကျိုးစီးပွား ြဖစ်ထွန်းမယ်။ မိမိ၊ သူတပါး၊ တိုင်းသူြပည်သားများလည်းစိတ်ဝမ်းချမ်းေြမ့မယ် မဟုတ်ဘူးလား။ ြမတ်စွာဘုရားရှင်ဟာ မာရ်နတ်မင်းကို ေအာင်ေတာ်မူေတာ့ဥဒါန်းကျူးရင့်ေတာ် မမူပါဘူး။
ကိုယ်ေတာ့်ထံမှာ သံသရာအဆက်ဆက်က တွယ်ြငိလိုက်ပါလာတဲ့ တဏှာလက်သမားကိုအြပီးတိုင် ေအာင်ြမင်ြပီး သစ္စာေလးပါး အမှန်တရားကို ထိုးထွင်း သိြမင်ေတာ်မူမှသာ ေအာင်သံေြကွးေြကာ်နတ်လူသာဓုေခါ်ခဲ့ပါသတဲ့။ ရန်သူဆိုတာ ကိုယ်နဲ့ အြမဲ ကဏ္ဍေကာစြဖစ်ခဲ့တဲ့ အတိုက်အခံလုပ်ေနသူကိုချည့်ေြပာတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ့်ကိုယ်တွင်းမှာ ကိန်းေအာင်းေနြပီး ပစ္စုပ္ပန် သံသရာ နှစ်ြဖာေသာဆင်းရဲကိုြဖစ်ေစမယ့် မေကာင်းေသာ မထားအပ်ေသာ အကုသိုလ် စိတ်ေတွဟာလည်း ရန်သူစစ်စစ်ြကီးပဲ မဟုတ်ဘူးလား။သေဗ္ဗသတ္တာ အေဝရာ ေဟာတုပါဗျား။
