ဟုတ်ပါရဲ့ေနာ်။ အခွင့်အေရးနဲ့ အစွမ်းအစဆိုတာ တကယ်ေတာ့ သီးြခားတစ်ဘက်စီမှာပါလား။ အခွင့်အေရး ယူလွန်းတဲ့သူေတွဟာ အစွမ်းအစ ညံ့ဖျင်းသွားတတ်သလို တကယ် အစွမ်းအစရှိတဲ့သူေတွကေတာ့ အခွင့်အေရး ယူေလ့မရှိြကပါဘူး။ သူတို့အတွက် လိုမှ မလိုအပ်ပဲကိုး။ ဒီမှာတင်ပဲ အေတွးေတွ ပွားလာလိုက်တာ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်ေရာ ကိုယ့်စာဖတ်မိတဲ့သူေတွပါ အခွင့်အေရးသမား ခပ်ညံ့ညံ့ဘဝ မေရာက်ရေလေအာင် သတိထားမိနိုင်ေစဖို့ ေဆွးေနွးြကည့်ြကရေအာင်လား။
လူရယ်လို့ြဖစ်လာရင် ဘယ်သူမဆို အတ္တကို ဗဟိုြပုစြမဲမို့ အခါခပ်သိမ်း ကိုယ်ကသာ အသာစီးရတာ၊ အနိုင်ရတာ၊ လူေပါ်လူေဇာ်လုပ်ချင်ြကတာချည့်ေပါ့ေနာ်။ ဒါေပမယ့်လည်း လူတစ်ေယာက်နဲ့တစ်ေယာက် ဆက်ဆံတဲ့အခါမှာ အဲသလို တဘက်သားကို အေလျှာ့မေပးပဲ ကိုယ်ကသာ အနိုင်လိုချင်သူေတွဟာ တေြဖးေြဖးနဲ့ လူ့အသိုင်းအဝိုင်း အြပင်ေရာက်သွားြပီး ချဉ်ဖတ်ြကီးေတွ ြဖစ်ကုန်တတ်ပါတယ်။ ဘယ်သူကမှလည်း ခင်ခင်မင်မင် မေပါင်းချင် အတူလက်တွဲ အလုပ်မလုပ်ချင်ြကပါဘူး။ အဲဒါကို တစ်ကိုယ်ေကာင်းစိတ်ဓါတ်လို့ေခါ်ြပီး အင်မတန်ရှက်စရာေကာင်းတဲ့ စိတ်ထား၊ မကျင့်ြကံေကာင်းတဲ့ အြပုအမူအြဖစ် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းြကီး တစ်ခုလံုးက သတ်မှတ်ထားြပီးသားပါ။ မိဘအရိပ်ေအာက်မှာ အလိုလိုက်ခံရတဲ့ကေလးေတွမှာ အဲဒီစိတ်ဓါတ်လွန်ကဲတာမို့ ေကျာင်းေနအရွယ် ေပါင်းသင်းဆက်ဆံေရးဘဝ စတဲ့အခါမှာ သူ့ဘာသာ ေလျှာ့တတ်သွားေအာင် ကျင့်ယူြကရပါတယ်။
အဲဒီအရွယ်ေလာက်မှာကတည်းက အခွင့်အေရးဆိုတာ ကိုယ်ကချည့် အြမဲယူေနဖို့ မသင့်ဘူး။ သူများကိုလည်း အလှည့်ေပးရတယ် ဆိုတာ သေဘာေပါက်ေအာင် သင်ေပးသင့်တာေပါ့ေနာ်။ အဲဒီစိတ်ဓါတ် ေကာင်းေကာင်းမေပျာက်ေသးတဲ့ သူေတွကိုေတာ့ ကေလးဆန်တယ်။ သူငယ်နာမစင်ဘူးလို့ ကဲ့ရဲ့ေလ့ရှိြကတာေပါ့။ အသက်ြကီးေတာင့်ြကီးမားကျမှ ဖွတ်အတင်း အနိုင်လိုချင်ေနြပီဆိုရင်ေတာ့ သူငယ်ြပန်ေနြပီ လို့ ေြပာြကေလရဲ့။
အလုပ်သင်ဆင်းကာစက သူငယ်ချင်းတစ်ေယာက်ဟာ အားလံုးအတွက် ဂျူတီအချိန်ဇယား ထွက်လာေတာ့မှ အသက်သာဆံုး ရက်အနည်းဆံုးဂျူတီကို ေရွးယူပါတယ်။ ဒါလည်း မလံုေလာက်ေသးဘူး။ သူယူထားြပီးသား ဂျူတီရက်ေတွထဲကမှ ပိတ်ရက်နဲ့ဆက်လို့ နားရက်နာမယ့်ရက်ကို ေရွးြပန်တယ်။ သူ့အတွက် တစ်လမှာ ခွင့်တစ်ရက်ယူခွင့် ရှိတယ်။ အဲဒီရက်ကို သူ့ဘာသာ စိတ်ြကိုက်ေရွးခွင့် ရှိတယ်။ ဒါေြကာင့်သူက အဲလိုရက်မျိုးကိုေရွးြပီး ခွင့်ယူပါတယ်တဲ့။ ဒါကိုလည်း ြကိုမေြပာြပန်ဘူး။ သူဂျူတီဝင်လာရမယ့် မနက်ကျမှ ဖုန်းဆက်ြပီးေြပာတာ။ ဒီအခါမှာ သူ့ကို တာဝန်လွှဲြပီး ြပန်ရမယ့် အရင်ရက်က ၂၄ နာရီ ဂျူတီသမားခမျာ ပျားတုပ်တာပါပဲ။ အိမ်မှာ အေရးြကီးတဲ့ ကိစ္စရှိလို့ မလွှဲမေရှာင်သာတဲ့ အလုပ်ရှိလို့ သူငယ်ချင်းေတွက ဂျူတီလဲေပးရတယ်ဆိုလည်း တမျိုးေပါ့။
ခုဟာက ဝဒ်ထဲက သူနာြပုသင်တန်းသူကေလးေတွနဲ့ ချိန်းြပီး ရုပ်ရှင်ြကည့်တာဆိုေတာ့ သတင်းက ြပန်မေရာက်ပဲလည်းမေန။ အင်း.. သူများအေြကာင်းလည်း မေြပာတတ်ပါ။ စပ်မိစပ်ရာ ဘာညာကွိကွေတွေတာ့ ြဖစ်ကုန်ပါြပီ။ သူနဲ့အတူတူ တစ်ဝဒ်ထဲမှာ အလုပ်လုပ်ေနရတဲ့သူေတွကို ေတွးြကည့်လိုက်ရင်း အဲဒီလူြပုတဲ့အြပုအမူဟာ ေကာင်းသလား မေကာင်းဘူးလား ေဝခွဲြကည့်လိုက်ပါ။ သူ့ကိုေတာ့ ကိုယ်ေရာ၊ သူငယ်ချင်းေတွအားလံုးေရာ ကေလးဆန်တဲ့ သူငယ်နာမစင်တဲ့သူတစ်ေယာက်လို့ပဲ ြမင်ြကပါတယ်။ ဘယ်သူမှ စိတ်မဆိုးြကပါဘူး။
ဘာလို့ဆိုေတာ့ တကယ်တမ်းအလုပ်ဝင်လိုက်တဲ့အခါ သူ့ထက်ကဲေတွ ေရွှြပည်စိုးေတွ အများြကီးေတွ့ရြပန်တာကိုး။ အစိုးရအလုပ်ကိုလုပ်ေနလို့ ြပန်တမ်းဝင်အရာရှိြကီးေနရာေတာင် ရေနြပီ။ ကိုယ့်အလုပ်ဂျူတီကို လာချင်လာမယ်။ မလာချင်မလာဘူး။ ညကေဘာလံုးပွဲေကာင်းလို့၊ ဘာြဖစ်လို့ ညာြဖစ်လို့ေပါင်းများစွာနဲ့ စိတ်တိုင်းကျ သေဘာေတာ်ြမတ်အတိုင်း ေနေတာ်မူသူေတွလည်း ေတွ့ဖူးပါရဲ့။ ကိုယ်ေတွ ေမာ်ေတာင်မြကည့်ရဲတဲ့ ဆရာြကီးက ေခါ်သတိေပးတာေတာင် `ကျွန်ေတာ့်မိန်းမေတွ ကေလးေတွ ဆရာြကီး တင်ေကျွးထားမှာ မို့လို့လား´ လို့ ခပ်ရိုင်းရိုင်း အေငါ်တူးတဲ့ ဆရာမနိုင်နှစ်ေဆာင်ြပိုင်ေတွလည်း ေတွ့ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ေနာက်ေတာ့ နယ်ေရာက်သွားြပီး ထင်တိုင်းကျဲလိုက်တာ ဆရာဝန်သက်ဆယ်နှစ်မြပည့်ခင် ေလြဖတ်ြပီး ဘီးတပ်ကုလားထိုင်ေလးနဲ့ ေဆးပင်စင်လာေလျှာက်ရတဲ့ အတုန့်အလှည့်ကိုလည်း ေတွ့ခဲ့ဖူးပါရဲ့။
ဒါက ပံုမှန်အားြဖင့် အလှည့်ကျဆင်းရတဲ့ တာဝန်ဝတ္တရားပဲ ရှိပါေသးတယ်။ အများအားြဖင့် အလုပ်ထဲက ဆရာဝန်ေတွ ြကံုရတဲ့ ြပဿနာကေတာ့ ဘွဲ့လွန်စာေမးပွဲေတွ ေြဖချိန်မှာပါ။ အတူတူ အလုပ်လုပ်ေနရင်း အတူတူေြဖရမယ့်စာေမးပွဲကို ကိုယ်ကချည့်ပဲ ရနိုင်သေလာက်ခွင့်ေတွ အကုန်လိုချင်ြပီး ကိုယ်မရှိတဲ့အချိန်မှာ ကျန်တဲ့လူက ကိုယ့်အလုပ်ကို လုပ်ခဲ့ြကလို့ အရူးကွက်နင်းြပိး လူလည်ကျတာ ေနရာတိုင်းမှာ ေတွ့ရတတ်ပါတယ်။ ဒါေြကာင့်မို့ ေဆးေလာကထဲမှာ ခွင့်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဋ္ဌာနတွင်းစစ်ေဆးမှုေတွကို ဘွဲ့လွန်စာေမးပွဲအြပီးမှာ ြမန်မာနိုင်ငံတနံတလျားမှာ ြခိမ့်ြခိမ့်သဲသဲ ကျင်းပေလ့ရှိတာေပါ့။ ြပည်တွင်းက ဘွဲ့လွန်စာေမးပွဲနဲ့ ခွင့်ကိစ္စကေလးေတာင် အဲေလာက်ြဖစ်ေနမှေတာ့ နိုင်ငံြခားခရီးစဉ်တို့ ပညာေတာ်သင်တို့ဆိုရင်ေတာ့ လက်သီးဆုပ်မလား လက်ဝါးြဖန့်မလား ြဖစ်ကုန်တာ ဘာဆန်းသလဲေနာ်။
လုပ်ငန်းခွင်ဝင်တဲ့ အရွယ်ေရာက်တဲ့တိုင်ေအာင် အဲလိုမျိုး သူများကို အေလျှာ့မေပးတတ်ပဲ အခွင့်အေရးမှန်သမျှ ကိုယ်ကသာ အကုန်ရမှြဖစ်မယ်လို့ သေဘာထားရင်ေတာ့ ေတာ်ေတာ်ကို ရှက်စရာေကာင်းမှန်းကို ဘာြဖစ်လို့မသိြကသလဲ မသိပါဘူး။ အမှတ်တမဲ့များ ြဖစ်ေနြကေရာ့သလား ေအာင့်ေမ့ပါတယ်။ ဘယ်အခါမဆို ကတံုးေပါ်ကို ထိပ်ကွက်နိုင်မှ၊ သူများမျက်ခံုးေမွှးေပါ် စြကင်္န်ေလျှာက်နိုင်မှ လွှားကနဲလွှားကနဲ တက်သွားမှာလို့ ထင်ေနြကတယ်ဗျ။ ဒီအခါမှာ ကိုယ့်ကို အခွင့်အေရးေတွ ေပးနိုင်မယ့် ကိုယ့်အထက်ကလူမှန်သမျှ နဖူးေြခထိ ြပားြပားဝပ်ခစား တံစိုးပဏ္ဏာသ၊ ေြမှာက်ပင့်ညာဝါးလို့ နည်းမျိုးစံုနဲ့ ဆရာေမွးြကပါေတာ့တယ်။ အထက်က ဆရာသမားများကလည်း ဒီလိုဘဝမျိုးက ြဖတ်သန်းလာခဲ့တာမို့ ကိုယ်ေပးနိုင်ေသာ အခွင့်အေရးမှန်သမျှကို ဗန်းြပြပီး၊ မရှိေသးေသာ စည်းစိမ်ဥစ္စာများတိုးပွားေအာင်။ ရှိြပီးေသာ ရာထူးဩဇာများ ခိုင်ြမဲေအာင် သတိြကီးစွာထားလို့ ပစ္စယနုဂ္ဂဟြဖစ်မယ့် တပည့်ေလးေတွကို ြပန်ေမွးြပန်ပါေလေရာ။ အဲဒီထက်လွန်သွားတဲ့အဆင့်မှာေတာ့ အခွင့်အေရးေပးနိုင်တဲ့ အခွင့်အေရးရှိတဲ့သူေတွက သူတို့ရဲ့အခွင့်အာဏာေတွကို အခွင့်အေရးသမားေတွဆီကို ေလလံတင် ေဈးေခါ်ေရာင်းစားတဲ့ အခွင့်အေရးေဈးကွက်ြကီးေတွေပါ့။ ဒီလိုနဲ့ပဲ ကျုပ်တို့ေရွှြပည်ြကီးခမျာ ဘိုးဘိုးေအာင် ၊ ဘိုးမင်းေခါင်ေရာ ဝိဇ္ဇာရှစ်ေသာင်း ဆရာအေပါင်းပါ မကယ်နိုင် လက်မှိုင်ချေနရတာေပါ့။
ြမန်မာလိုေတာ့ အခွင့်အေရးလို့ ေခါ်တဲ့စကားကို အဂင်္လိပ်လိုမှာေတာ့ opportunity လို့ေခါ်ပါတယ်။ အခွင့်အေရးသမားကိုေတာ့ opportunistic လို့ နာမဝိေသသနနဲ့ သံုးပါတယ်။ အဲဒီစကားလံုးကို လူတိုင်းြကားဖူးတာကေတာ့ HIV ေဝးနာသည်ေတွမှာ ခုခံအားကျသွားလို့ opportunistic infection ေတွ ဝင်လာတယ်ဆိုတဲ့အခါမှာေပါ့။ သာမန်အချိန်ေတွမှာ ကူးစက်ထားေသာ်ြငား ေရာဂါေဝဒနာြဖစ်ေအာင် မစွမ်းေဆာင်နိုင်တဲ့ ေတာ်ရံုတန်ရံုပိုးကေလးေတွဟာ HIV ေရာဂါပိုးေြကာင့် ခုခံအားကျဆင်းေနတာကို အခွင့်ေကာင်းယူြပီးမှ ေရာဂါေဝဒနာခံစားရေအာင် ဒုက္ခေပးပါသတဲ့။ ဒါေြကာင့်မို့ အခွင့်အေရးကို အသံုးချြပီးမှ လူစွာလုပ်နိုင်တဲ့သူေတွကိုလည်း ကိုယ်စွမ်းကိုယ်စ မရှိတဲ့သူေတွလို့ ေခါ်ရင် မမှားပါဘူး။ ေနာက်တစ်ခုက အခွင့်အေရးနဲ့ အခွင့်အခါနဲ့ဟာ တူမေယာင်နဲ့ ကွဲြပားပါတယ်။
အခွင့်အေရးက သူများေပးမှ ရတာ သူများကိုမှီခိုရတာ၊ အခွင့်အခါက ကံြကမ္မာရဲ့ မျက်နှာသာေပးမှု၊ သူ့အလိုလိုြဖစ်လာတာပါ။ အဂင်္လိပ်လိုမှာေတာ့ ရှင်းပါတယ်။ opportunity နဲ့ chance ပါ။ Take the chance လို့ေြပာေပမယ့် ဘယ်ေတာ့မှ Take the opportunity လို့ မေြပာပါဘူး။ အဲဒါ အားနည်းချက်ကို အခွင့်ေကာင်းယူတယ်။ အြမတ်ထုတ်တယ်လို့ အဓိပ္ပါယ်ထွက်တာကိုး။ ဒါေြကာင့် ြမန်မာလိုဆိုရင်လည်း အခွင့်အခါကို ေစာင့်ချင်ေစာင့်ပါ။ အခွင့်အေရးကိုေတာ့ မယူပါနဲ့ လို့ ေြပာရမယ်ထင်တယ်။
အခွင့်အေရးရဲ့သေဘာဟာ သူတပါးကို မှီခိုြပီးမှ ရတဲ့သေဘာမို့လို့ ကိုယ်ပိုင်အရည်အချင်းမဟုတ်သလို ကိုယ်ရည်ကိုယ်ေသွးအစစ်လည်း မဟုတ်ပါဘူး။ စိန်နားကပ်ေရာင်နဲ့ ပါးေြပာင်ရံုေလာက်ပဲ စွမ်းပါတယ်။ လူမစွမ်းမှ နတ်မလို့ရတာကိုး။ အခွင့်အေရးမယူပဲ စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံတတ်တဲ့ သူေတွမှာေတာ့ ဘဝလည်းနာ အသိလည်းသာလို့ ကိုယ်စွမ်းကိုယ်စ ထက်ထက်ြမက်ြမက်နဲ့ သူများအားကိုးစရာမလိုပဲ ကိုယ်ပိုင်အရည်အချင်းေတွ ထက်သထက်ထက် လာပါလိမ့်မယ်။ ဒီေလာက်သိသာထင်ရှားေနတဲ့ အရာနှစ်ခုမှာ လူေတွဟာ ဘာေြကာင့်များ အခွင့်အေရးေနာက်ကို တေကာက်ေကာက်လိုက်ေနြကသလဲ စဉ်းစားလို့မရပါဘူး။
တခါက လှေတာသားများ စကားကပ်တတ်လွန်းလို့ ေလှေပါ်မတင်နဲ့လို့ မှာထားတဲ့ ဘုန်းြကီးေလှမှာ လှေတာသားတစ်ေယာက်ဟာ စကားတစ်ခွန်းမှအသံမထွက်ရ ကတိနဲ့လိုက်လာသတဲ့။ ဆွမ်းစားြပီးတဲ့ ကိုယ်ေတာ်က အချိုတည်းရင်း `အသီးများ မှည့်ရင် တယ်ချိုသကိုး´ လို့ ေြပာတဲ့အခါ လှေတာသားက ပါးစပ်ပိတ်ထားရင်းကေန ငရုပ်သိးေတာင့်ကေလး ေထာင်ြပတာနဲ့ ေလှေပါ်က ကန်ချခံရပါသတဲ့။ ခုလည်းပဲ မေြပာေတာ့ဘူးလို့ ေအာင့်ထားရင်းကေန ငရုတ်သီးေတာင့်ကေလး ေထာင်ြပလိုက်ပါဦးမယ်ေလ။
ကျုပ်တို့တိုင်းြပည်ကို လူ့အခွင့်အေရးေတွ ဘယ်လိုချိုးနှိမ်ထားတယ်။ ဘယ်ေလာက်ေဖာက်ဖျက်ေနတယ်လို့ ေြပာေြပာေနြကတာ အခုေတာ့ နိုင်ငံေတာ်ရဲ့ ေစတနာလို့ သေဘာေပါက်လာပါြပီ။ ြမန်မာေတွ လူစွမ်းလူစ မညံ့ေအာင် ေလ့ကျင့်ပျိုးေထာင်ေပးေနတာကိုးဗျ။ ေကျာေထာက်ေနာက်ခံ ကာကွယ်ေပးမယ့် ေနာက်ေြကာင်းအမှီအခိုမရှိပဲ (အခွန်ေလးေတာ့ ေကာက်ရှာေပလိမ့်မယ်) ရပ်ြခားေဝးေြမမှာ ကိုယ့်ဒူးကိုယ်ချွန် ရပ်တည်ေနနိုင်တဲ့ ြမန်မာေတွ ဘယ်ေလာက်များသလဲဆိုတာ မှန်းြကည့်လိုက်စမ်းပါေလ။
တို့ဗမာေတွ လူစွမ်းလူစရှိတဲ့ဘက်မှာ များေနတယ်ဆိုေတာ့ သေဘာေပါက်ေတာ့ေနာ်။ ဆက်ရှင်းရင် ေလှေပါ်က ကန်ချခံရေတာ့မယ်။
